Zen w praktyce i teorii.
Dogen Zenji (Eihei Dogen), urodzony w 1200 roku w Kioto, Japonia, jest jednym z najbardziej wpływowych mistrzów zen w historii buddyzmu. Pochodził z arystokratycznej rodziny, co zapewniło mu dostęp do edukacji i kształcenia w młodym wieku. Jednak życie Dogena zmieniło się dramatycznie po śmierci jego matki, kiedy miał zaledwie siedem lat. To doświadczenie wzbudziło w nim głębokie pytania o naturę cierpienia i przemijania.
Podróż do Chin:
Dogen, pragnąc znaleźć odpowiedzi na swoje duchowe pytania, w wieku 24 lat wyruszył do Chin, gdzie studiował u kilku mistrzów zen. Najważniejsze spotkanie miało miejsce z mistrzem Rujingiem w klasztorze Tiantong. Rujing stał się jego najważniejszym nauczycielem i pod jego przewodnictwem Dogen osiągnął oświecenie. Powrócił do Japonii w 1227 roku, przynosząc ze sobą nauki szkoły Caodong (Soto w Japonii).
Założenie Szkoły Soto:
Po powrocie do Japonii, Dogen zaczął nauczać zen w Kioto, a później przeniósł się do prowincji Echizen, gdzie założył klasztor Eihei-ji, który stał się jednym z głównych ośrodków szkoły Soto. Jego nauki koncentrowały się na praktyce zazen (siedzącej medytacji) jako głównej formie duchowej praktyki.
Shobogenzo:
Dogen jest autorem monumentalnego dzieła „Shobogenzo” (Skarbnica Oka Prawdziwego Dharmy), które składa się z 95 esejów. Każdy z nich porusza różne aspekty zen, od filozofii po praktykę codzienną. Jego pisma wyróżniają się głęboką erudycją, poetyckim stylem i precyzyjną analizą buddyjskich sutr. „Shobogenzo” jest uważane za jedno z najważniejszych dzieł literatury zen i buddyjskiej filozofii.
Nauki i Filozofia:
Dogen podkreślał jedność praktyki i oświecenia. Według niego, praktyka zazen sama w sobie jest wyrazem oświecenia, a nie jedynie środkiem do jego osiągnięcia. Jego słynne powiedzenie „przyszłość nie jest jeszcze tutaj, przeszłość już minęła, teraźniejszość nie istnieje” odzwierciedla jego nauki o niezależności od czasu i przestrzeni.
Praktyka Zazen:
Centralnym elementem nauk Dogena jest zazen, medytacja siedząca, która, według niego, jest nie tylko praktyką medytacyjną, ale również wyrazem prawdziwej natury Buddy. Praktyka zazen w szkole Soto jest bezcelowa (shikantaza), co oznacza „tylko siedzenie” bez jakiejkolwiek intencji osiągnięcia czegokolwiek. Dogen uważał, że zazen jest drogą do doświadczenia rzeczywistości takiej, jaka jest, bez zakłóceń przez umysł i ego.
Wpływ i Dziedzictwo:
Nauki Dogena miały ogromny wpływ na rozwój zen w Japonii i poza jej granicami. Jego podejście do medytacji, które kładzie nacisk na bezpośrednie doświadczenie rzeczywistości, przyciągnęło wielu uczniów i nadal jest praktykowane w wielu współczesnych szkołach zen. Eihei-ji, klasztor założony przez Dogena, pozostaje jednym z głównych ośrodków zen w Japonii.
Wpływ na Zachód:
Dogen Zenji zyskał również uznanie na Zachodzie, gdzie jego pisma są studiowane i praktykowane. Jego filozofia, która podkreśla bezpośrednie doświadczenie i jedność życia codziennego z duchową praktyką, jest szczególnie ceniona w kontekście współczesnego zainteresowania medytacją i mindfulness.
Konkluzja:
Dogen Zenji był nie tylko wybitnym mistrzem zen, ale także głębokim filozofem, którego nauki pozostają żywe i inspirujące do dziś. Jego życie i dzieło są świadectwem niestrudzonego dążenia do prawdy i oświecenia. Poprzez swoje pisma i założone przez siebie instytucje, Dogen pozostawił trwałe dziedzictwo, które nadal kształtuje praktykę i zrozumienie zen na całym świecie.
Oto kilka kluczowych elementów buddyzmu Zen:
Zazen: Medytacja siedząca jest centralnym elementem praktyki Zen. Praktykujący siedzą w pozycji lotosu lub półlotosu, koncentrując się na oddychaniu, by osiągnąć stan głębokiej koncentracji i wewnętrznego spokoju. Dogen preferował medytację zwaną shintakaza (tylko siedzenie).
Koany: Koany to zagadki lub pytania, które są używane w treningu Zen, aby zaskoczyć umysł logiczny i wywołać przebudzenie. Przykładem koanu jest pytanie „Jaki jest dźwięk jednej klaszczącej dłoni?”
Satori: Satori oznacza nagłe przebudzenie lub oświecenie. Jest to moment, w którym praktykujący doświadcza głębokiego zrozumienia natury rzeczywistości.
Wybrane cytaty Dogena:
Jeśli chcesz widzieć rzeczy takimi, jakie są, musisz sam praktykować takim, jakim jesteś.
Nie podążaj za pomysłami innych, ale naucz się słuchać głosu w sobie. Twoje ciało i
umysł staną się jasne i uświadomisz sobie jedność wszystkich rzeczy.
Jeśli nie możesz znaleźć prawdy tam, gdzie jesteś, gdzie indziej spodziewasz się ją
znaleźć?
Oświecenie to intymność ze wszystkimi rzeczami.
Być w harmonii z całością rzeczy, to nie martwić się niedoskonałościami.
Medytacja nie jest drogą do oświecenia, ani też metodą osiągnięcia czegokolwiek. To
jest sam pokój. Jest to aktualizacja mądrości, ostateczna prawda o jedności wszystkich
rzeczy.
Kiedy zarówno ciało, jak i umysł są spokojne, wszystko wydaje się takie, jakie jest:
doskonałe, kompletne, niczego mu nie brakuje.
Kwiat spada, chociaż go kochamy; i chwast rośnie, chociaż go nie kochamy.
Głupiec widzi siebie jako kogoś innego, ale mądry człowiek widzi innych jako siebie.
Ale nie pytaj mnie, dokąd idę, Gdy podróżuję po tym bezgranicznym świecie, Gdzie
każdy krok, który stawiam, jest moim domem.
Cały księżyc i całe niebo odbijają się w jednej kropli rosy na trawie.
