Tadeusz Kościuszko był jedną z najsłynniejszych postaci w polskiej historii. Był inżynierem wojskowym i fortyfikatorem, Najwyższym Naczelnikiem Siły Zbrojnej Narodowej w czasie insurekcji kościuszkowskiej, znakomitym generałem polskim i amerykańskim oraz bohaterem wojennym tych dwóch narodów. Duże znaczenie przywiązywał do ideałów wolności i tolerancji.
Tadeusz Kościuszko – życiorys
Tadeusz Kościuszko przyszedł na świat 4 lutego 1746 roku w Mereczowszczyźnie koło Kossowa na Polesiu. Ród Kościuszków wywodził się od Konstantego Fiodorowicza. Tadeusz był niezbyt zamożnym szlachcicem i czwartym dzieckiem pułkownika Ludwika Tadeusza. Mając dziewięć lat, rozpoczął naukę w Kolegium Pijarów w Lubieszowie. W 1960 roku, przez kłopoty finansowe rodziny po śmierci ojca, musiał ją przerwać i rozpoczął karierę wojskową. W tym czasie dziedzicem niewielkiego majątku został jego brat, Józef. Kościuszko wstąpił do wojska dzięki wsparciu Czartoryskich. Pięć lat później został członkiem Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej. Był wyróżniającym się kadetem, który dodatkowo uczęszczał na kurs inżynierski. Po ukończeniu szkoły otrzymał stopień kapitana. Studiował również historię Polski, historię powszechną, język polski, francuski, łacinę i język niemiecki oraz prawo, a także ekonomię, miernictwo i arytmetykę.
W 1769 roku udał się na stypendium do Paryża, kształcąc się w zakresie inżynierii wojskowej. Do kraju wrócił pięć lat później. Nie znajdując jednak zatrudnienia w polskim wojsku, postanowił poszukać zajęcia poza granicami kraju, udając się najpierw do Drezna, a następnie do Paryża. Tam też, dowiedziawszy się o wojnie o niepodległość w Ameryce, wyruszył za ocean. W 1776 roku dotarł do Filadelfii, gdzie nadzorował fortyfikowanie obozów wojskowych, poza tym wznosił też mosty. W marcu 1780 roku nominowano go inżynierem armii amerykańskiej. Prowadzone przez niego działania, w tym budowa twierdzy West Point, przyniosły mu znaczny rozgłos. W 1783 roku został uznany przez Kongres za bohatera, który awansował go na generała brygady. Oprócz awansu Kościuszko otrzymał też podziękowania od Kongresu Kontynentalnego oraz znaczne środki finansowe.
Działalność wojskowa Tadeusza Kościuszki w Polsce
W 1784 roku Kościuszko wrócił do Polski, osiadając w rodzinnym majątku Siechnowicze, gdzie spędził kilka lat. Mimo trudnej sytuacji materialnej, obniżył chłopom pańszczyznę. Do działań wojskowych powrócił w efekcie reform Sejmu Czteroletniego oraz po rozbudowie polskiej armii. W 1789 roku został generałem wojsk konnych. Zdobyte podczas walk o niepodległość Ameryki umiejętności Tadeusz Kościuszko wykorzystał po powrocie do kraju – w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 roku, walcząc między innymi w bitwach pod Zieleńcami, Włodzimierzem i Dubienką. Po stoczonych bitwach otrzymał tytuł generała lejtnanta. Był jednym również jednym z twórców idei Insurekcji.
24 marca 1794 roku Tadeusz Kościuszko złożył przysięgę Narodowi, rozpoczynając powstanie przeciw Rosji, a następnie Prusom. Celem insurekcji kościuszkowskiej było ratowanie niepodległej Polski. Z powodu braku wystarczającej ilości broni Kościuszko nakazał utworzenie oddziałów chłopskich, które uzbrojone były w kosy. Do historii przeszli oni jako kosynierzy. Z ich pomocą wojska Tadeusza Kościuszki 4 maja 1974 roku odniosły zwycięstwo pod Racławicami. Ostatecznie powstanie kościuszkowskie zakończyło się jednak klęską, a Kościuszko po przegranej bitwie pod Maciejowicami 10 października 1794 roku dostał się do niewoli do Petersburga. Z niewoli uwolnił go car Paweł, po śmierci Katarzyny II. Następnie Kościuszko na krótko udał się do Ameryki, gdzie spotkał się między innymi z wiceprezydentem Thomasem Jeffersonem.
Po wizycie w Ameryce Kościuszko powrócił do Europy, gdzie do 1815 roku mieszkał pod Paryżem, biorąc udział w tworzeniu Legionów Polskich. Był również współzałożycielem Towarzystwa Republikanów Polskich. Pod koniec życia Kościuszko udał się do Szwajcarii. Zmarł 15 października 1817 roku w Solothurn w Szwajcarii. Został pochowany w tamtejszym kościele, jednak rok później jego szczątki przewieziono do Krakowa, gdzie spoczęły w katedrze na Wawelu.
Ciekawostki o Tadeuszu Kościuszce
Tadeusz Kościuszko uznawany jest za jednego z najbardziej znanych bohaterów. Jego pomników nie brakuje zarówno w Polsce, jak i w Stanach Zjednoczonych. Na jego pamiątkę nazwano również najwyższy szczyt Australii. Jego imię nosi również Akademia Wojskowa w West Point. W latach 1820-1823 w Krakowie usypany został Kopiec Kościuszki. Kopiec Kościuszki powstał również w Olkuszu, Połańcu, Tarnogrodzie oraz we wsiach Racławice, Kiernozia, Uchańce, a także w Janowiczkach. W wielu polskich i zagranicznych miastach znajdują się również ulice im. Tadeusza Kościuszki. Imię Kościuszki nosiło również wiele statków i okrętów. Powstały również liczne muzea oraz szkoły im. Tadeusza Kościuszki. Jego postać została też przedstawiona na licznych obrazach i ilustracjach. Wizerunek Kościuszki widniał też na wielu znaczkach pocztowych.
Kościuszko był nie tylko wybitnym wojskowym. Malował portrety, widoki oraz akty, poza tym uczył się rysunku. Koledzy ze szkoły nadali mu przezwisko „Szwed”. Tadeusz Kościuszko nigdy się nie ożenił, poza tym postulował całkowity rozdział kościoła od państwa. Posiadał korzenie szlacheckie, dlatego zabiegał o prawa chłopów. Był też przeciwnikiem niewolnictwa.
Znane cytaty Tadeusza Kościuszki
Kościuszko był autorem wielu cytatów, wśród których do najbardziej znanych zalicza się:
- „Za samą szlachtę bić się nie będę, chcę wolności dla całego narodu i dla niej wystawię tylko me życie“.
- „Nie może się naród ocalić bez rządu, ale rząd nie może być czynny bez zaufania, posłuszeństwa i gorliwości ludu“.
- „Wzbudzić potrzeba miłość kraju w tych, którzy dotąd nie wiedzieli nawet, że ojczyznę mają“.
- „A kiedy odjeżdżasz, bądźże zdrów. O naszej przyjaźni dobrze mów“.
- „Największym zwycięstwem jest to, które odnosimy nad nami samymi”.
