Rumi był wybitnym poetą perskim i teologiem sufickim oraz założycielem bractwa „wirujących derwiszy” – zakonu muzułmańskiego, który powstał w XIII wieku w Turcji. Przez wielu uważany był za jednego z największych mędrców w całej historii ludzkości. Jego duchowe dziedzictwo do dziś cenione jest w krajach muzułmańskich.
Rumi – życiorys
Rumi, inaczej Dżalaluddin Muhammed Balchi, urodził się 30 września 1207 roku w Wachszu, w Tadżykistanie. W dowolnym tłumaczeniu Rumi znaczy Rzymianin. Jego ojciec – Baha ad-Din Walad, był znanym teoretykiem i mistykiem. W czasach dzieciństwa Rumiego wzrastała potęga Mongołów, przez co jego rodzina w obawie o własne bezpieczeństwo przeniosła się do Konya w Turcji. Kiedy Mongołowie najechali na Azję Środkową, jego rodzina wyruszyła na zachód. W trakcie podróży Rumi spotkał mistycznego perskiego poetę – Attara, który od razu rozpoznał jego niezwykłą wybitność duchową. Spotkanie z poetą wywarło ogromny wpływ na Rumiego, stając się dla niego ogromną inspiracją do pisania. Rumi, podobnie jak jego przodkowie, był nauczycielem, prawnikiem, poetą perskim, a także teologiem i islamskim uczonym.
W roku 1225 Rumi poślubił Samarkandę – córkę spotkanego wcześniej w Damaszku przedstawiciela sufizmu w islamie – Ibn-Arabiego. Był również autorem” Traktatu o miłości czy Księgi o podróży nocnej do najbardziej szlachetnego miejsca”. W 1231 roku, po śmierci ojca, Rumi objął po ojcu stanowisko, mając pod swoją opieką niemal dziesięć tysięcy uczniów. Do cech charakterystycznych twórczości Rumiego zalicza się w szczególności przekraczanie barier narodowych i etnicznych. W jego twórczości ważną rolę odgrywał też pogląd, że mocą nadrzędną w całym wszechświecie jest miłość. Swoją poezją Rumi zburzył wiele powstałych wcześniej murów i nieporozumień pomiędzy wyznawcami różnych religii.
Dalsze życie i twórczość Rumiego
W 1244 roku Rumi spotkał derwisza o nazwisku Shams-e Tabriz. Spotkanie to zapoczątkowało nowy rozdział w jego życiu – Rumi stał się wówczas ascetą. Shams i Rumi żyli w odosobnieniu przez długi czas, oddając się mistycznej konwersacji – sobbetowi, czyli najbardziej zaawansowanej fazie doskonalenia ludzkiej duszy i doświadczenia bliskości Boga. Do dziś tajemnicą pozostało jednak to, co działo się pomiędzy mężczyznami, a Rumi pomimo wielu pytań zadawanych przez uczniów, nie chciał wypowiadać się na ten temat. Po około czterdziestu dniach Shams nagle zniknął. Uważa się, że został zamordowany przez lokalną społeczność z cichym przyzwoleniem syna Rumiego – Alladyna. Po śmierci Shamsa Rumi zajął się pisaniem lirycznych wierszy, które poświęcił swojemu przyjacielowi. Od czasu śmierci Shamsa do końca życia Rumi napisał ponad trzy tysiące miłosnych wierszy, poza tym był autorem około dwóch tysięcy czterowersowych wierszy układanych w cztery zwrotki.
Swoją poezję Rumi tworzył również w dwuwierszach, które wydano w sześciotomowej epopei duchowej pt. „Masnavi”. Stała się ona jednym z największych arcydzieł literatury światowej. Przez wielu dzieło to uznane zostało za najważniejszy po Koranie tekst w świecie muzułmańskim. Rumi zmarł 17 grudnia 1273 roku w Konyi w południowej Turcji. Jego ciało zostało pochowane obok ciała ojca, a na miejscu pochówku wzniesiono świątynię Yeşil Türbe. W uroczystościach pogrzebowych Rumiego uczestniczyli wyznawcy różnych religii – Muzułmanie, Grekokatolicy, Ormianie, Persowie oraz Żydzi. Obecność przedstawicieli różnych religii związana była między innymi z zawartym w jego poezji przeświadczeniem o tym, że wszystkie religie prowadzą do tego samego boga. Powstałe po jego śmierci mauzoleum do dziś jest miejscem pielgrzymek osób z całego świata.
Rumi przez wielu nazywany był „poetą miłości”, ponieważ główną myślą w tworzonych przez niego dziełach było przekonanie, że mocą stwórczą istnienia wszechświata jest miłość, a ostatecznym celem jest kochanie i bycie zakochanym w bogu. Utwory Rumiego zostały przetłumaczone na wiele języków. W Polsce pierwsze przekłady pojawiły się w okresie modernizmu. Dorobek literacki Rumiego uznawany jest za szczytowe osiągnięcie sufickiej poezji mistycznej.
Rumi – znane cytaty
Do najbardziej znanych cytatów Rumiego zalicza się:
- „Twoje zadanie nie polega na szukaniu miłości, ale zaledwie na szukaniu i znajdowaniu wszelkich barier w sobie, które przeciwko miłości wzniosłeś”.
- „Nie szukaj mnie w ludzkim kształcie. Mieszkam w Twoim spojrzeniu. Nie ma miejsca na formy, w Miłości tak intensywnej”.
- „Przeszłość i przyszłość zasłaniają nam Boga; spal je obie żywym ogniem”.
- „Wszystko, co widzisz, ma swoje korzenie w niewidzialnym świecie. Kształty mogą się zmieniać, lecz esencja pozostaje ta sama”.
- „Skruszałem jako kamień i wzrosłem jako roślina, umarłem jako roślina i narodziłem się jako zwierzę, umarłem jako zwierzę i stałem się człowiekiem. Czego mam się bać? Czy kiedykolwiek poprzez śmierć, stałem się czymś gorszym?”.
Rumi był też autorem słów: „Wchodzę do muzułmańskiego meczetu, żydowskiej synagogi oraz chrześcijańskiego kościoła i wszędzie widzę jeden ołtarz”. Te wypowiedziane przez poetę słowa nadały nowy wymiar jedności między chrześcijanami i muzułmanami.
