Platon był znanym greckim filozofem i twórcą systemu filozoficznego, który nazwany został idealizmem platońskim. Sformułował również podstawy idealizmu i racjonalizmu. Swoje życie poświęcił głównie nauczaniu, poza tym angażował się w życie polityczne. Największym mistrzem Platona był Sokrates.
Platon – życiorys
Platon urodził się około 427 roku przed naszą erą, prawdopodobnie w Atenach. Inne źródła podają, że miejscem jego narodzin była wyspa Egina. Pochodził z arystokratycznej rodziny, a dzięki matce łączyły go relacje krewniacze z Solonem. Jego ojciec, Ariston, wywodził się z ateńskiego rodu potomków króla Kodrosa. Platon miał czworo rodzeństwa – trzech braci, w tym jednego przyrodniego oraz siostrę. Od najmłodszych lat Platon miał wielkie plany związane z angażowaniem się w życie polityczne Aten, jednak po przegranej kraju w wojnie peloponeskiej uległy one zmianie. Od samego początku Platon kształtował harmonię ducha i ciała, co w praktyce oznaczało nie tylko naukę, ale i rozwój fizyczny. Platon studiował filozofię, poza tym kształcił się również w innych dziedzinach, w tym w malarstwie oraz poezji.
Po zakończeniu nauki u Kratylosa nauczycielem Platona został Sokrates – starożytny filozof grecki. Po śmierci Sokratesa Platon przez krótki czas przebywał w Atenach. W celu uniknięcia prześladowań, jakie dotykały uczniów Sokratesa, znalazł schronienie u Euklidesa w Megarze. Przez dalszą część życia wiele podróżował, odwiedzając między innymi Italię, Afrykę oraz Egipt. Podczas podróży Platon poznał wiele nurtów filozoficznych oraz ich przedstawicieli. Poszerzał również swoją wiedzę z matematyki. Po powrocie do Aten w 387 roku przed naszą erą (lub 385 roku przed naszą erą) postanowił założyć Akademię. Była to szkoła filozofii, zwana również Akademią Platońską, gdzie spotykał się z uczniami. Akademia przetrwała do 529 roku naszej ery, kiedy to została zlikwidowana przez cesarza Justyniana. Platon zmarł śmiercią naturalną w 347 roku przed naszą erą w dniu swoich urodzin. Po śmierci Platona rozwinął się kult jego osoby, który z czasem urósł do półboga.
Poglądy filozoficzne i twórczość Platona
Platon przez znaczną część życia prowadził rozważania na temat idealnego państwa oraz systemu politycznego. Uważał, że najlepszy ustrój to taki, w którym każda grupa ludzi ma inne zadania do realizacji. W myśl jego poglądów państwem mieliby kierować filozofowie, obroną mieliby zająć się żołnierze, natomiast wytwarzaniem żywności i przedmiotów – rolnicy i rzemieślnicy. Ważnym poglądem Sokrates była filozofia idei. Stanowiła ją między innymi filozofia piękna będąca nieskończonym bytem, który nie podlega żadnej dyskusji. Ulubioną formą Platona był dialog filozoficzny, w którym filozof prowadził rozważania dotyczące konkretnych zagadnień.
Platon pozostawił po sobie ponad trzydzieści dzieł oraz wiele listów. Jednym z ważniejszych dzieł Platona była „Obrona Sokratesa”, które zaliczane jest do dialogów, poza tym jest najważniejszym tekstem w dziejach kultury europejskiej. Inne znane dzieła Platona przedstawione w formie dialogów to Charmides”, „Protagoras”, „Eutyfron”, „Gorgiasz”, „Kraty”, „Fajdros”, „Fedon”, „Uczta”, „Państwo”, „Parmenides”, „Menon”, „Sofista”, „Prawa” oraz „Lachem”. Dzieła te również miały kształt dialogów.
W twórczości Platona wyróżnić można było trzy okresy. Pierwszym okresem był okres sokratyczny, a kolejnymi okresami – okres średni i późny. Wiele dialogów filozofa stanowi poważne wyzwanie dla ich interpretatorów, ponieważ Platon nie wypowiada w nich wprost swoich poglądów – jego dialogi często kończą się brakiem konkluzji.
Ważną cechą filozofii Platona był idealizm, czyli przekonanie, w myśl którego świat złożony jest z przedmiotów realnych. Filozof przekonany był również o dualnym charakterze bytu. Według niego świat dzieli się na materię i ducha. Człowiek z kolei złożony jest z ciała i nieśmiertelnej materii. Platon uważał również, że poznanie dzieli się na zmysłowe, które jest złudne oraz rozumowe, dzięki któremu można dotrzeć do idei. Istota ludzka w pierwszej kolejności używa zmysłów, a dopiero potem rozumu. Na sam koniec z kolei wykorzystywana jest intuicja, dzięki której można dotrzeć do najwyższej wiedzy.
Ciekawostki z życia Platona
Platon był filozofem uchodzącym za niezwykle utalentowanego człowieka, którego interesowały niemal wszystkie dziedziny wiedzy. Według niego podstawą wykształcenia była geometria, która uczy nie tylko przestrzennego myślenia, ale też wpływa na podejmowanie logicznych decyzji. Platon w wieku osiemnastu lat został porwany przez piratów, którzy go sprzedali. Na targu został wykupiony przez jednego z krewnych. Filozofia Platona opierała się przede wszystkim o nauki wielkich filozofów czasów starożytnych. Założona przez Platona Akademia w niedługim czasie stała się ważnym ośrodkiem filozofii i matematyki. Przez wielu uznawana była za pierwszy europejski uniwersytet.
Platon – cytaty najbardziej znane
Przez wielu filozofia Platona kategoryzowana jest jako idealistyczna. Do najbardziej znanych cytatów Platona zalicza się:
„To, co nadaje prawdę przedmiotom poznania a poznającemu daje moc poznawania, nazywaj Ideą Dobrą”.
„Nikt nie jest sprawiedliwy z dobrej woli, tylko z musu, bo sprawiedliwość to nie jest dobro dla jednostki”.
„Przecież kto wtedy zacznie kochać, ten, zdaje mi się, gotów będzie pójść z drugim przez całe życie, a nie – wyzyskać młodzieńczą lekkomyślność, wyśmiać, rzucić i gonić za innymi”.
„Bo to właśnie jest cale nieszczęście w głupocie, że człowiek nie będąc ani pięknym i dobrym, ani mądrym, przecie uważa, że mu to wystarczy”.
„Przedmiotem miłości jest wieczne posiadanie dobra”.
