Niccolo Machiavelli był florenckim pisarzem, prawnikiem, dyplomatą, filozofem i historykiem, a także jednym z najbardziej znanych przedstawicieli renesansowej myśli politycznej. Był twórcą traktatu o sprawowaniu władzy pt. „Książę”. Od nazwiska Machiavelli wywodzi się pojęcie makiawelizm, czyli rodzaj osobowości, którego cechą charakterystyczną jest brak przejawiania uczuć wyższych. W 1559 roku jego pisma trafiły do kościelnego indeksu ksiąg zakazanych.
Niccolo Machiavelli – życiorys
Niccolo Machiavelli urodził się 3 maja 1469 roku we Florencji. Był synem prawnika Bernarda di Niccolo Machiavelli oraz jego żony, Bartolomei di Stefano Nelli. Kiedy Machiavelli dorastał, Włochy były zbiorem małych miast-państw, których władcy przez cały czas prowadzili ze sobą walkę o władzę. Niezwykle ważną rolę w życiu Niccolo odegrała Florencja, z którą pisarz był związany przez całe życie. W 1494 roku, po zakończeniu edukacji, 25-letni Niccolo Machiavelli rozpoczął karierę w II kancelarii Republiki Florenckiej, stając na jej czele. Kierował wówczas Radą Dziesięciu, która zajmowała się sprawami administracyjnymi, a także obroną oraz sprawami zagranicznymi. Machiavelli odbywał również liczne misje dyplomatyczne na dworach państw włoskich, poza tym gościł również na dworach francuskich i niemieckich. Po upadku Republiki Florenckiej w 1512 roku Niccolo Machiavelli został aresztowany i torturowany. Oskarżono go również o uczestnictwo w spisku przeciwko Medyceuszom, którzy objęli wówczas władzę.
W 1513 roku Machiavelli opuścił areszt i przeniósł się wraz z żoną i dziećmi do posiadłości wiejskiej w San Casciano pod Florencją. Tam zajął się pisaniem traktatów politycznych, które w większości zostały wydane pośmiertnie. Do jego najbardziej znanych dzieł zalicza się „Książę” oraz „Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza”. W dziele „Książę” Machiavelli podkreślił swoje poglądy, że silni władcy powinni być surowi zarówno wobec swoich poddanych, jak i wrogów, a chwałę i przetrwanie można osiągnąć wszelkimi dostępnymi środkami – również tymi, które uważane są za niemoralne i brutalne. Po siedmiu latach Machiavelli powrócił do miasta i na zlecenie władz rozpoczął pracę nad dziełem „Historie Florenckie”, które ukończył w 1525 roku. Zmarł 21 czerwca 1527 roku we Florencji. Pochowano go w kościele Santa Croce we Florencji.
Poglądy Niccolo Machiavellego
Niccolo Machiavelli był osobą niezwykle sceptyczną, jeśli chodzi o naturę człowieka. Uważał, że człowiekiem kieruje egoizm i niskie pobudki. Na poglądy Machiavellego w znacznym stopniu wpłynęła sytuacja polityczna na obszarze Europy. Uważał on, że w znacznym stopniu można kierować swoim życiem, podobnie jak państwem, jednak potrzebna jest do tego umiejętność przewidywania wydarzeń oraz odpowiedniego reagowania na nie. Zgodnie z jego poglądami w państwie największym złem jest zepsucie obyczajów. Machiavelli uważał, że aby zwyciężyć, należy dobrze przygotować się na przybycie przeciwnika.
Niccolo Machiavelli bardzo dużą uwagę przykładał do rozsądku, który pozwala przewidywać przyszłe zdarzenia oraz do mężności, w tym do siły, dzielności, aktywności, dyscypliny oraz aktywności. Bardzo nisko oceniał też ludzi. Często podkreślał, że są oni niewdzięczni, kłamliwi i zmienni, jednak można wyrobić w nich pewne cechy pozytywne. Uważał również, że książę powinien być przede wszystkim człowiekiem, a dopiero jeśli zajdzie taka potrzeba, powinien odwoływać się do swojej wewnętrznej bestii, sięgając po cechy charakterystyczne dla lwa lub lisa.
W dziełach „Książę” i „Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza” Machiavelli przedstawił kilka bardzo ważnych rad. Uważał, że należy zjednywać sobie poddanych, a rządy powinny słynąć z łaskawości. Według niego surowe kary muszą mieć uzasadnienie, władca powinien się starać, by nie był darzony nienawiścią, poza tym trzeba postępować cnotliwie. Warto być również mecenasem, władca powinien być obowiązkowy, poza tym należy kierować się radami ekspertów. Warto tworzyć dobre państwa, czy też religie, a nie wolno szkodzić państwu, religii oraz sztuce.
Makiawelizm Machiavellego
Wprowadzony przez Machiavellego makiawelizm jest doktryną polityczną, która uzasadnia podejmowanie działań kontrowersyjnych moralnie wyłącznie w imię wyższych wartości. Głosi ona, że najważniejszym celem w polityce jest racja państwa. W celu jej osiągnięcia można korzystać ze wszelkich możliwych środków. Jest synonimem postępowania w myśl hasła „cel uświęca środki”. Zgodnie z założeniami makiawelizmu, władca powinien zachować pozory prawości oraz łaskawości, siłę i terror powinien łączyć ze zdradą, a także z podstępem. W psychologii pojęcie to oznacza cechę osobowości, która opisuje osobę skoncentrowaną na własnych interesach – za które jest w stanie oszukiwać i manipulować innymi. Do najważniejszych oznak makiawelizmu zalicza się więc skupianie się wyłącznie na swoich ambicjach, stawianie sobie za cel zdobycie pieniędzy i władzy, braku zasad i wartości moralnych, a także braku ciepła i współczucia w interakcjach społecznych.
Niccolo Machiavelli – cytaty
Do najbardziej znanych cytatów Machiavellego zalicza się:
- „Ludzi należy albo zjednywać sobie pieszczotą, albo niszczyć, bo za drobne krzywdy będą się mścili, a doznawszy wielkich nie będą już w stanie”.
- „Ludzie będą zawsze dla ciebie źli, jeżeli konieczność nie zmusi ich do tego, by byli dobrzy”.
- „Ponieważ więc książę obowiązany jest umieć używać bestii, powinien sobie wybrać lisa i lwa, lew bowiem nie poradzi przeciw sieciom, lis nie poradzi przeciw wilkom. Należy więc być lisem, aby się poznać na sieciach, i lwem, aby odstraszać wilków”.
- „Tam, gdzie są duże chęci, przeszkody nie mogą być zbyt wielkie”.
