Konfucjusz był wielkim chińskim filozofem oraz twórcą konfucjanizmu. Ustalone przez niego normy i wartości w dalszym ciągu są obecne w kulturze chińskiej. Często Konfucjusz nazywany jest „pierwszym nauczycielem Chin”, który już za życia przyciągnął do siebie wielu słuchaczy oraz studentów. Podstawą nauki konfucjańskiej jest ludzkość, a jej nosicielem – szlachetny człowiek.
Konfucjusz – życiorys
Mistrz Kong, Kong Qiu lub Kong Zhongni, czyli Konfucjusz, urodził się w 551 roku p.n.e. w Qufu we wschodnich Chinach. Pochodził z rodu dawnych władców Shang. Ojciec Konfucjusza, Shuliang He, w wieku 70 lat ożenił się ponownie i z tego związku narodził się Konfucjusz. Był żołnierzem oraz urzędnikiem wojskowym. Wielokrotnie zbierał pochwały za siłę, odwagę oraz niespotykane męstwo. Umarł, gdy Konfucjusz miał 3 lata. Według zapisków historycznych prawdziwe imię Konfucjusza brzmiało Qiu, co oznacza pagórek. Często nazywano go również Zhongni. Już od małego Konfucjusz podejmował się prac fizycznych, by móc na siebie zarobić. W wieku 15 lat podjął naukę, a cztery lata później ożenił się i został urzędnikiem.
W 530 roku p.n.e. Konfucjusz założył szkołę, której zadaniem było między innymi nauczanie zasad odpowiedniego zachowania się. Po kilkunastu latach, z powodu buntu, zmuszony został do ucieczki do sąsiedniego państwa. Po powrocie został doradcą u nowego władcy. Był zwolennikiem niskich podatków, przez co naprawę państwa zaczął od zmiany systemu podatkowego. Pragnął również, by przywódcami stawali się wyłącznie ludzie uczeni i szlachetni.
W 497 roku p.n.e. rozpoczął politykę, która wiązała się z burzeniem murów miast buntowniczych rodów, co w niedługim czasie zmusiło go do opuszczenia państwa. Kolejne lata spędził, błąkając się po sąsiednich państwach. W 483 roku p.n.e. wrócił do swojego państwa, w którym został nauczycielem. Konfucjusz zmarł w 479 roku p.n.e. w Qufu i tam też został pochowany.
Nauki Konfucjusza
Początkowo nauki Konfucjusza rozwijały się wyłącznie w Chinach, jednak z czasem zasięg nauczania rozszerzył się o kolejne kraje Dalekiego Wschodu, w tym Japonię, Wietnam oraz Koreę. Konfucjusz uważał, że zmysł moralny człowieka stanowi odpowiednik kosmicznego porządku natury. Głosił ponadto, że każdy powinien uszlachetniać samego siebie, poza tym niezwykle ważne jest również dokładne poznanie siebie oraz swojego miejsca w rodzinie, a także w społeczeństwie. Konfucjusz był też autorem hierarchii podległości oraz związanej z nią etyką. Zgodnie z jej założeniami, syn podlega ojcu, żona – mężowi, z kolei naród podlega władcy. Jedyną źródłową pracą, która mogła reprezentować poglądy Konfucjusza, były Dialogi konfucjańskie – stanowił je zbiór wypowiedzi oraz uwag, które zostały spisane przez jego uczniów.
Stworzony przez Konfucjusza konfucjanizm był systemem myśli społecznych, politycznych, etycznych oraz religijnych. W myśl założeń konfucjanizmu tradycja może przeradzać się w rytuał. Według Konfucjusza podstawą struktury idealnego państwa była tradycyjna rodzina chińska, która powinna składać się z głowy rodu oraz podporządkowanych mu zgodnie z hierarchią przodków. Rodzina stanowi też podstawową jednostkę społeczną. W konfucjanizmie bardzo ważną rolę odgrywała zwłaszcza ciężka praca, poświęcenie, lojalność oraz nauka. Kontynuatorami myśli konfucjańskiej byli między innymi Mencjusz (odłam idealistyczny) oraz Xunzi (odłam realistyczny). W systemie stworzonym przez Konfucjusza szczególną uwagę zwracało się również na mądrość, wiedzę, szczerość oraz dotrzymywanie słowa.
W II wieku p.n.e. narodził się kult Konfucjusza – na jego cześć powstało wiele świątyń, a nawet składano ofiary. Z czasem Konfucjusz otrzymywał również zaszczytne tytuły. Konfucjusz uznany został również za patrona urzędników oraz świętych.
Znane cytaty Konfucjusza
- „Wybierz pracę, którą kochasz i nie przepracujesz ani jednego dnia więcej w Twoim życiu”.
- „Człek szlachetny wierzy w to, co słuszne, niezależnie od wiary innych w niego”.
- „W państwie rządzonym dobrze, wstyd być biednym, w państwie rządzonym źle – bogatym”.
- „Człek szlachetny zawiera przyjaźnie dzięki literaturze, a te przyjaźnie uszlachetniają spolegliwość”.
- „Każdego dnia przyswajać to, czego nam brak. Każdego księżyca nie zapomnieć tego, co przyswoiliśmy. To można nazwać oddaniem nauce”.
